ÖZEL EĞİTİME GİDEN YOL HARİTASI
Devlet destekli ücretsiz özel eğitimden faydalanmak için hastane raporu yeterli mi? Eğitsel değerlendirme ve tanılamayı hangi kurum yapar? ÇÖZGER nedir? ÇÖZGER’in sağlayacağı eğitim hakları nelerdir? Sık sık sorular aldığımız bu konuda, ailelerin adım adım izleyebilecekleri yol haritasını Avukat Cansu KORKMAZ yazdı.
- Tıbbi Tanılama
Özel gereksinimli çocuğun çocuk sağlığı ve hastalıkları uzman ve/veya yandal uzmanları tarafından belirli muayene ve tetkiklerden geçerek tıbben tanılanmasıdır.
1.1. Tek hekim durum bildirir sağlık raporu: Herhangi bir devlet hastanesinin Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları polikliniğinin Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları (çocuk psikiyatristi) uzmanından alınabilir. Bu rapor alındığında çocuk kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim alabilir; özel eğitim ve rehabilitasyon merkezindeki destek eğitim hizmetlerinden (8 saat bireysel eğitim + 4 saat grup dersleri) yararlanamaz.
1.2. Çocuklar için Özel Gereksinim Raporu (ÇÖZGER)
1.2.1. Sağlık Bakanlığı’nın web sitesinde duyurulan ÇÖZGER kurulu olan devlet hastanelerinden birine başvurularak alınır. Çocuk özel gereksinim durumuna göre ÇÖZGER Kurulu’ndaki hekimlere muayene olarak özel gereksinim değerlendirmesi yapılır. Yapılan değerlendirmeye göre çocuk için ÇÖZGER düzenlenir.
1.2.2. ÇÖZGER’e 30 (otuz) gün içerisinde İl Sağlık Müdürlüğü’ne dilekçeyle başvuruda bulunarak itiraz edebilirsiniz.
1.2.2.1. İtiraz üzerine İl Sağlık Müdürlüğü sizi aynı ildeki ÇÖZGER Kurulu olan başka bir hastaneye sevk eder, yeniden heyete girilerek rapor alınır. İtiraz edilen rapor ve itiraz üzerine alınan rapor;
1.2.2.1.1. aynıysa rapor kesinleşir.
1.2.2.1.2. rapor farklıysa
1.2.2.1.2.1. raporu kabul edebilirsiniz.
1.2.2.1.2.2. kabul etmiyorsanız İl Sağlık Müdürlüğü’ne itiraz edebilirsiniz. İl Sağlık Müdürlüğü sizi hakem hastaneye sevk eder. Hakem hastanede yeniden kurula girilir ve sonucunda verilen rapor kesindir. İtirazınız devam ediyorsa idare mahkemelerinde iptal davası açmanız gerekir.
1.2.3. Çocuk için özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde ücretsiz olarak verilen 8 saat bireysel + 4 saat grup eğitimini içeren destek eğitim hizmetlerinden faydalanabilmeniz için ÇÖZGER gereklidir.
1.2.4. ÇÖZGER çocuk 18 yaşını doldurduktan sonra geçersiz hale gelecektir. Erişkinler için Engelli Sağlık Kurulu raporu alarak devam etmek isterseniz, çocuk 18 yaşını doldurmasına 3 aydan az bir süre kaldığında başvuruda bulunarak Engelli Sağlık Kurulu raporu alabilirsiniz. Aldığınız Engelli Sağlık Kurulu raporu çocuk 18 yaşını doldurduktan sonra geçerli olacaktır.
- Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama
İl ya da ilçelerde bulunan Rehberlik ve Araştırma Merkezi’nde (RAM) bulunan Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından çocuğun eğitsel yönden değerlendirilmesi ve tanılanmasıdır.
Başvuru için:
2.1. İkametgahınızın olduğu il/ilçenin ya da çocuk halihazırda bir okulda kayıtlı ise kayıtlı olduğu okulun bulunduğu ilçenin Rehberlik ve Araştırma Merkezi’nden https://ramdevu.meb.gov.tr linkiyle online randevu alınmalıdır.
2.2. Çocuk hakkında alınmış ÇÖZGER ya da tek hekim durum bildirir sağlık raporu sunulmalıdır.
2.3. Çocuğun nüfus cüzdanı ya da kimlik kartının fotokopisi.
2.4. Çocuğa ait 4 adet vesikalık fotoğraf
2.5. Mahkeme kararı (anne-baba boşanmış ya da ayrıysa velayet hakkının başvuran velide olduğuna dair)
2.6. Randevu saatinde mutlaka randevu alınan RAM’da çocukla birlikte hazır olunmalıdır.
2.2. İtiraz
2.2.1. Tebliğden itibaren 30 iş günü içerisinde Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu’na dilekçe ile itiraz edebilirsiniz.
2.2.2. İtirazınız 30 iş günü içerisinde sonuçlandırılarak size bildirilir.
2.3. Dönem içerisinde çocuğun eğitim ihtiyaçlarının değişmesi halinde eğitsel değerlendirme ve tanılama gerektiğinde her zaman tekrarlanabilir.
NOT-1: Eğitsel değerlendirme ve tanılama için (RAM Randevusu oluşturmak için) ÇÖZGER ya da Engelli Sağlık Kurulu Raporu’na gerek yoktur. Bu raporlar çocuk için en uygun eğitim ortamının bulunması için gerektiğinde alınabilir. ÇÖZGER ya da Engelli Sağlık Kurulu Raporu yoksa özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde verilen 8+4 saatlik ücretsiz destek eğitim hizmetleri verilmez, ancak çocuk tam zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla ya da özel eğitim sınıfında eğitim alabilir.
NOT-2: RAM randevunuza giderken RAM’da değerlendirmeyi yapacak öğretmenlere yol gösterici olması açısından çocuk özel ders ya da herhangi bir terapi alıyorsa veya düzenli olarak kullanması gereken ilaçlar varsa bunlara ilişin uzman raporlarının da birer fotokopilerinin sunulmasını tavsiye ederiz.
- Yerleştirme
İl ya da RAM bulunan ilçelerdeki İl Milli Eğitim Müdürlüklerinde bulunan Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu çocuğu en uygun eğitim ortamına (tam zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme ya da özel eğitim sınıfı veya özel eğitim okulu) yerleştirilmesine karar verir.
3.1. Yerleştirme kararına 30 iş günü içerisinde Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu’na itiraz edebilirsiniz. İtirazlarınız 30 iş günü içerisinde sonuçlandırılarak sonuç size bildirilir.
TAM ZAMANLI KAYNAŞTIRMA BÜTÜNLEŞTİRME YOLUYLA EĞİTİM UYGULAMALARI
Çocuğun tipik gelişim gösteren akranlarıyla aynı sınıf ortamında eğitim görmesidir.
1.1. Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP) yapılması zorunludur.
1.1.1. BEP Geliştirme Birimi tarafından yapılır.
1.1.1.1 çocuğun sınıf öğretmeni,
1.1.1.2. rehberlik ve psikolojik danışman öğretmeni,
1.1.1.3. okul müdürü ya da görevlendireceği bir müdür yardımcısı
1.1.1.4. Gerektiğinde RAM’dan bir öğretmen
1.1.1.5. çocuğun velisinden
Oluşur.
1.1.2. Çocuk için yapılan BEP’lerin birer örneği veliye mutlaka verilmelidir.
1.1.3. BEP’inin hazırlanmasında BEP Geliştirme Birimi’nin üyesi olan çocuğun velisinin BEP toplantısına dahil edilmemesi ya da çocuğun ihtiyaçları haricinde bir BEP hazırlanması halinde il/ilçe Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu’na dilekçeyle başvuruda bulunabilirsiniz.
1.1.4. Öğrencilerin başarıları BEP’lerine göre değerlendirilir.
1.1.5. Sınav tedbirleri (ek süre, ayrı bir sınıfta sınava girme vb.) çocuğun BEP’lerinde yer alır.
1.1.6. Gölge öğretmen/kolaylaştırıcı kişiye BEP Geliştirme Birimi’nin karar verir. BEP Geliştirme Birimi tarafından yapılan BEP toplantısında;
1.1.6.1. Gölge öğretmen/kolaylaştırıcı kişinin sınıf içi veya sınıf dışı ortamlarda çocuğa eşlik etmesine karar verilebilir.
1.1.6.2. Velinin gölge öğretmen/kolaylaştırıcı kişi talebi reddedilir.
1.1.6.2.1. Red kararının mutlaka çocuğun BEP toplantısı kararlarında gerekçelendirilerek yazılması gerekir.
1.1.6.2.2. Red kararını alan veli il/ilçe Milli Eğitim Müdürlüğü Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu’na dilekçeyle başvuruda bulunarak yeniden BEP toplantısı yapılmasını ve gölge öğretmen/kolaylaştırıcı kişi talebinin kabul edilmesini isteyebilir.
1.2. Destek Eğitim Odası açılması zorunludur.
1.2.1. Destek eğitim odası çocuğun haftalık ders saatinin %40’ını aşmayacak şekilde ihtiyaca göre belirlenecektir.
1.2.2. Destek eğitim odasının eğitime uygun olması gerekir.
1.2.3. Destek eğitim odasının açılmaması halinde il/ilçe Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu’na dilekçeyle başvuruda bulunarak açılması ve öğretmen ataması yapılması talep edilmelidir.
1.3. Öğrencilere, velinin yazılı talebi ve BEP geliştirme biriminin kararı doğrultusunda ilkokulda bir defaya mahsus olmak üzere sınıf tekrarı yaptırılabilir.
ÖZEL EĞİTİM SINIFI
Çocuğun akranlarıyla aynı okul ortamında farklı bir sınıfta (özel eğitim sınıfı) eğitim almasıdır. İl/ilçe Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu’nun talebi ve valilik oluru ile özel eğitim sınıfları açılır.
1.1. İlköğretim programı uygulayan özel eğitim sınıfları
1.1.1. Sınıf mevcudu en fazla 10 öğrencidir. Otizmi olan öğrenciler için açılan özel eğitim sınıflarının mevcudu 4 öğrencidir.
1.1.2. Ders, teneffüs, yemek ve diğer etkinlik saatleri bakımından bünyesinde açıldığı okulda uygulanan programa uyarlar, mutlaka bu saatlere uyulmalıdır.
1.2.3. Öğrenciler BEP geliştirme biriminin planlaması doğrultusunda bazı dersleri ve sosyal etkinlikleri diğer akranları ile bir arada yapabilirler.
1.2. Özel eğitim programı uygulayan özel eğitim sınıfları
1.2.1. Aynı tür yetersizliği olan öğrencilere birleştirilmiş sınıf uygulaması ile eğitim yapılır.
1.2.2. Sınıfların mevcutları oluşturulurken takip edilen özel eğitim programının uygulandığı okullardaki sınıf mevcutları esas alınır.
1.2.3. Gereksinim türüne göre hazırlanmış özel eğitim programları uygulanır.
1.2.4. Ders, teneffüs, yemek ve diğer etkinlik saatleri bakımından bünyesinde açıldığı okulda uygulanan programa uyulmalıdır.
1.2.5. Öğrenciler BEP geliştirme biriminin planlaması doğrultusunda bazı dersleri ve sosyal etkinlikleri diğer akranları ile bir arada yapabilirler.
