TUVALET EĞİTİMİNE NE ZAMAN BAŞLANMALI?

Farklı gelişim gösteren çocuklar için öncelikle hazır bulunuşluk evresinde olmaları tuvalet eğitimine başlama zamanı açısından önemlidir.

Yazı: Derya ÇOLAK, Psikolog ve Aile Danışmanı, Algı ABA Terapi Merkezş

Tuvalet eğitimine başlama zamanı ebeveynler için önemli sorulardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle farklı gelişim gösteren çocuklar için en önemli noktalardan biri “Tuvalet eğitimine başlamak için doğru zaman mı?” sorusunun cevabını bulabilmektir. Bir çocuğun tuvalet becerisini yerine getirebilmesi için dört farklı tuvalet bileşenini uygulayabilmesi gerekmektedir. Bu bileşenler hazır bulunuşluk, tuvaletini ifade etme, tuvaleti kullanabilme ve kişisel temizlik örüntüsüdür. Tuvalet eğitimine başlamaya karar vermeden önce çocuğunuzun gelişimsel dönemde bazı becerilere sahip olması beklenmektedir. Bu evre çocuğun hazır bulunuşluluğu ile ilgili alanı kapsar. Farklı gelişim gösteren çocuklar için öncelikle hazır bulunuşluk evresinde olmaları tuvalet eğitimine başlama zamanı açısından önemlidir. Ancak çocuğunuz 3 yaşını geçmiş ve bu evrede değilse bir uzman ile görüşülmesi gerekmektedir.

Hazır bulunuşluk evresinde olan çocukların;

 Gün içinde kakası ve idrarı bir düzen içinde olur,

 Kakası ya da idrarı olduğunda farklı davranışlarla belirtebilir (Genellikle karşımıza çıkış şekli kakası geldiğinde duraksaması, oyun oynuyor ise bırakması ve kendisine belirlediği bir yere gitmesi ve yaptıktan sonra geri gelmesi şeklinde karşımıza çıkabilmektedir.),

* Gün içinde en az 1 saat kuru kalır,

* Öğle uykusundan sonra altı kuru olarak uyanabilir,

* Altını ıslattığında bundan rahatsızlık hissedip bezinin değiştirilmesini talep edebilir.

Eğer çocukta bu fizyolojik gelişim olmadıysa, bir çocuk doktoruyla görüşülmesi faydalı olacaktır. Bunun yanı sıra;

* Basit komutları yerine getirebilecek düzeyde olma,

* Oturmayı bilmesi ve en az 2-3 dk boyunca oturabilme,

* Tuvalet rutinlerini yerine getirebilecek motor gelişiminin olması, (Pantolonunun çıkarma-giyme, klozete oturabilme, sifona basma vb. rutinleri yapabilme becerilerinin olması. Çocuğun bu noktada tamamen bağımsız olmasa bile en azında kısmen yapabilecek düzeyde olması gerekmektedir.)

* Çocuğun sözel ya da sözel olmayan bir iletişim metodu ile tuvalet ihtiyacını belirtebilecek düzeyde beceriye sahip olması da tuvalet eğitimi için önemli diğer basamakları kapsamaktadır.

 

Bu süreçte ebeveynlerin kararlı ve sabırlı olması önemli diğer unsurlar arasında yer almaktadır. Çocuğun hazır bulunuşunun yanı sıra ebeveynin de bu noktada hazır bulunması zaman zaman yaşanabilecek kazalara hazırlıklı olması ve bu süreçte destekleyici, yapıcı bir rol üstlenmesi tuvalet eğitiminin kazandırılmasını hızlandırıcı nitelikte olacaktır. Başlama zamanı olarak yaz döneminin seçilmesi çoğunlukla kolaylaştırıcı bir etken olabilmektedir.  Yukarıda sıralanan becerilerin çoğunluğu çocuğunuzda var ise tuvalet eğitimine başlamanın zamanı gelmiş demektir. Ancak bu beceriler olmasa bile tuvalet eğitimi, bir çocuğa 4 yaşına kadar kazandırılması gereken bir beceridir. Tuvalet eğitimine başlandığında beceri kazanımı olana kadar eğitim süreci, destekleyici ve yapıcı bir tutum ile devam ettirilmelidir. Ebeveynler bu süreci nasıl yöneteceğine dair endişe taşıyor ise, bu süreci bir uzman ile görüşerek planlama yapmak yararlı olacaktır.