ENGELLİLERİN YASAL MEVZUAT İLE ÖZEL DÜZENLEMELERDEN DOĞAN HAK VE AYRICALIKLARI

Geçen sayımızda başladığımız, engellilerin güncel hak ve ayrıcalıklarına değindiğimiz yazı dizimiz bu sayımızda da devam ediyor. Engelliler için kamu ve özel kurum hizmetlerinde sağlanan indirim ve haklar nelerdir? Özel şirketler tarafından sağlanan indirimler var mı? Engellilerin istihdama ve eğitime yönelik hakları neler? ÖÇED okurları için Avukat Alev Özçavuşoğlu yazdı.

Avukat Alev Özçavuşoğlu Otizmli Annesi – Avukat [email protected]

Geçen sayımızda başladığımız, engellilerin güncel hak ve ayrıcalıklarına değindiğimiz yazı dizimiz bu sayımızda da devam ediyor. Engelliler için kamu ve özel kurum hizmetlerinde sağlanan indirim ve haklar nelerdir? Özel şirketler tarafından sağlanan indirimler var mı? Engellilerin istihdama ve eğitime yönelik hakları neler? ÖÇED okurları için Avukat Alev Özçavuşoğlu yazdı.

1) ENGELLİLER İÇİN KAMU VE ÖZEL KURUM HİZMETLERİNDEKİ TÜKETİMLERDE SAĞLANAN İNDİRİM VE HAKLAR:

1.A) Elektrik Tüketim Desteği:

27.Şubat.2019 Günlü Cumhurbaşkanlığının “İhtiyaç Sahibi Hanelere Elektrik Tüketim Desteği Verilmesi”  Kararının 3. Maddesine göre engelli bireyler ile yakınlarına 150 kw saate kadar tüketim desteği sağlanacaktır. Destekten yararlanabilmek için Türk vatandaşı olmak, Sosyal Yardım ve Dayanışma Vakıflarından Destek Alıyor Olmak şartlar ve koşullarının sağlaması gereklidir.

Hane İçerisinde; 1-2 kişi olanlar 75 kilovatsaat, 3 kişi olanlar 100 kilovatsaat, 4 kişi olanlar 125 kilovatsaat, 5 ve daha fazla kişi yaşayan hanelere aylık 150 kilovatsaat olmak üzere ayda 40.31-TL ile 80.63 TL arasında destek verilecektir.

Ayrıca 1 Mart 2019 tarihinden sonraki faturalar için geçmişe dönük 3 dönem faturasına ait düşüm bedeli iade alınabilecektir.

Elektrik Desteğinden Yararlanmak İçin gerekli Evraklar; Kimlik Belgesi, Elektrik Faturasıdır. (serbest olmayan tüketici ya da son kaynak tedariki kapsamındaki tüketicilerin mesken abone grubuna ait faturaları)

Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarından destek alan kaydı bulunan bireyler elektrik faturaları ve kimlikleri ile birlikte PTT şubelerine başvurmaları halinde sistemde bilgileri PTT tarafından görüntülenerek kriterde belirtilen tutar kadar indirim düşürülecektir. Borç kalıyorsa kalan tutar elektrik tüketicisi tarafından ödenmesi yapılarak borç kapatılacaktır.

1.B) Su Tüketim Desteği:

​Her belediye su indirimini en az %30 oranında uygulamak zorundadır. Bu indirimi yapmayan belediyeler için şikayet hakkınızı kullanınız.

Belediye indirimi dışında. Hane halkında engelli birey var ise, İstanbul, Ankara gibi bir çok ilde hizmet veren su ve kanalizasyon işletmelerinin %50 su indiriminden faydalanabilirsiniz. İdareler, sayaç ayrımı yapılmış veya müstakil aboneliği bulunan, engellilik seviyesinin % 40 (yüzde kırk) ve üzerinde olduğunu raporla belgelendiren engellilerin konutlarına % 50 (yüzde elli) indirimli su vermektedir.

İndirim, ikamet edilen il genelindeki sözleşmelerden yalnızca biri için uygulanabilmektedir. İndirimden faydalanacak engellide herhangi bir yaş şartı aranmamaktadır. Ayrıca indirim için engellilik türü de fark etmemektedir.

Söz konusu indirimden yararlanmak isteyenlerin, durumlarını gösterir belge ile birlikte işletmenin bulunduğu İl Şube Müdürlüklerinden birine başvurmaları gerekmektedir.

1.C) Doğalgaz Tüketim Desteği:

Kamuya yapılan açıklamalarda Cumhurbaşkanlığının ihtiyaç sahiplerinin doğalgaz tüketimine destek çalışmalarının sürdürüldüğü bildirilmiştir. Ancak güncel bir indirim ve destek uygulaması şuanda bulunmamaktadır.

2) ENGELLİLER İÇİN ÖZEL ŞİRKETLER TARAFINDAN SAĞLANAN İNDİRİM VE HAKLAR

2.A) Şehirler Arası Otobüs Şirketlerinde Engelli İndirimi:

Şehirlerarası otobüs yolculuğu yapacak %40 ve üzeri engelliler için tüm şehirler arası otobüs yolculuğu hizmeti veren şirketler tarafından Karayolları Taşıma Yönetmeliği’ne göre normal bilet fiyatları üzerinden %30 indirim yapılmaktadır. Bu engelliler adına yönetmelikle belirlenmiş kanuni bir haktır.

2.B) THY Engelli İndirimi:

%40 ve üzeri rapor oranına sahip engellilere Türk Hava Yolları tarafından tüm iç hat uçuşlarındaki %20-promosyon ücretleri dışındaki- dış hat uçuş ücretlerinde %25 indirim uygulanmaktadır. Biletin satış ofisinden alınması gereklidir, internet üzerinden yapılan alışverişlerde indirim geçerli olmamaktadır. Engelliler bu indirimden engelli kimlik kartlarını veya engelli sağlık kurulu raporlarını veyahut engelli ibareli nüfus cüzdanlarını ibraz ederek yararlanabilmektedirler. Ayrıca 24 saat önceden talep edilmesi halinde engelliler için tekerlekli sandalye de sağlanmaktadır.

2.C) Telekomünikasyon Engelli İndirimleri:

Ülkemizde 3 büyük cep telefonu operatörü Turkcell, Vodafone ve Türk Telekom tarafından engelli vatandaşlara özel indirimli cep telefonu tarifeleri ve cep telefonu hizmetleri çıkarılmaktadır. Dönemsel olarak ücretleri değişmektedir.

2.D) Türk Telekom Engelli İndirimi (Sosyal Tarife):

%40 ve üzeri rapor oranına sahip engelli bireyler ya da 1. Derece yakınları için çeşitli indirimler uygulanmaktadır 444 0 375 numaralı telefondan bilgi alabilirsiniz.

2.E) İnternet Tarifeleri Engelli İndirimleri:

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) yaptığı çalışma sonucunda 2012 Şubat ayından itibaren ülkemizdeki tüm internet servis sağlayıcıları tarafından internet ücretlerinde %40 ve üzeri özür oranı bulunan engellilere özel %25 indirim sağlanmaktadır. Ayrıca engellilere özel çeşitli internet tarifesi kampanyaları düzenlenmektedir. Ayrıntılı bilgi için servis sağlayıcılarının internet sitelerinden bilgi alabilirsiniz.

2.F) Digitürk Tarifeleri Engelli İndirimleri:

Engelli vatandaşlarımız, gazilerimiz, şehit eşleri, vazife malulleri ve eşlerine Digiturk paketlerinde %50’ye varan indirim uygulanmaktadır. Ayrıntılı bilgi için servis sağlayıcılarının internet sitelerinden bilgi alabilirsiniz.

3) ENGELLİLERİN İSTİHDAMINA YÖNELİK HAKLAR:

3.A) Devlet Personel Başkanlığı Engelli Memur Alımları :

ÖSYM’nin yaptığı Engelli E-KPSS ile Devlet Personel Başkanlığı tarafından kamuya engelli alımları yapılmaktadır. %40 oranında sağlık kurulu raporu ile başvurularını ÖSYM’ye yapabilirler. İlköğretim, ortaöğretim, lise, üniversite mezunu kişiler E-KPSS’ye girebilir.

3.B) Özel Sektör ve Devlet Kurumlarına Engelli Personel Alımları:

2003 tarih ve 4857 sayılı İş Kanunu’na göre 50 ve daha fazla işçi çalışan kamu sektörü işyerlerinin en az %4, özel sektör işyerlerinin ise en az %3 oranında engelli istihdam etmesi yasal zorunluluktur. Engellilerin istihdamı Türkiye İş Kurumu tarafından ilgili işverenlere sağlanmaktadır. Ayrıca %3′lük yasal kotasının üzerinde engelli personel çalıştıran özel şirketlerin fazladan çalıştırdıkları engelli personele ait sigorta primleri devlet tarafından yatırılmaktadır.

 

4) ENGELLİLERİN EĞİTİMİNE YÖNELİK HAKLAR:

4.A) Özel Eğitim Hakkı:

Özel eğitime ihtiyacı olup olmadıkları Rehberlik Araştırma Merkezleri (RAM) tarafından belirlenen engelliler tüm şehirlerdeki engelliler için kurulmuş özel eğitim okullarında engel grubuna  göre eğitim görebilmektedirler. Özel eğitim okulları ülkemizde birçok il ve ilçede özel kişiler tarafından kurulmuş olup bu okulların giderleri her engelli öğrenci adına Milli Eğitim Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır. Bulunduğunuz yer veya en yakın yerdeki özel eğitim okullarını öğrenmek için bağlı bulunduğunuz belediye ya da valilik/kaymakamlıktan bilgi alabilirsiniz. Ayrıca Alo 183 Aile, Kadın, Çocuk, Engelli ve Sosyal Hizmet Danışma Hattı’ndan da yönlendirme alınabilir.

4.B) Özel Eğitime Gereksinim Duyan Öğrencilerin Okullara Ücretsiz Taşınması:

Milli Eğitim Bakanlığı ve Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı işbirliği ile özel eğitim sınıfına devam eden engelli öğrencilerin toplu taşıma araçlarıyla taşınması ücretsiz olarak sağlanmaktadır. Ücretsiz taşıma hizmetinden yararlanmak isteyen aileler çocuklarının devam ettiği özel eğitim sınıfının bağlı bulunduğu okullarına başvurmalıdır.

Kaynaştırma/bütünleştirme eğitimindeki öğrencilere ücretsiz servis imkanı sağlanmamaktadır. Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinin servis imkanı sağlama yükümlülüğü bulunmamaktadır.

4.C) MEB ve ÖSYM Sınavlarında Engelliler İçin Sağlanan Kolaylıklar:

Üniversite giriş sınavları, E-KPSS gibi sınavlarda engelli öğrenciler için uygun ortam oluşturulmakta, sınava giren kişinin engel türüne göre soru kitapçıkları düzenlenmektedir. Engelli bireyin sınavı rahat bir şekilde geçirebilmesi her türlü ek tedbir alınmaktadır. Örneğin görme engelliler için Braille Alfabesi ile yazılmış soru kitapçıkları ve 30 dakika ek süre verilmekte, ortopedik engeli olan öğrenciler için asansörlü binalar tahsis edilmekte ya da sınava zemin katta girmesi sağlanmaktadır. Üniversiteye giriş sınavlarında engelli öğrenciler “özel tür” olarak değerlendirilip engelli öğrencilere ek puan verilmektedir.

Son Söz

Hepimizin potansiyel engelli adayı olduğu bu dünyada sadece bedenen ve zihnen tam bireyler varmış gibi yaşamak büyük bir hata olur. Çünkü küçük, yaşlı veya engelli olup başkasının bakımına muhtaç olan tüm insanlar için empati ile hareket etmek ve onlar için hayatı yaşanılır kılmak bizim en öncelikli insanlık vazifemizdir.

Hem Devlet kurumlarının hem de vatandaşların bu vazifenin yerine getirilmesi için gerekli yasal düzenlemeleri yapmak ve bu düzenlemelerin uygulanabilirliğini sağlamak için canla başla çabaladığı bir gelecek hayal değildir.

Sevgiyle kalın…

KAYNAKÇA:

https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/yayinlar/engellilerrehberi2017.pdf

http://www.sosyalhizmetler.pol.tr/Documents/sosyal%20hizmetler.pdf

https://alo183.ailevecalisma.gov.tr/bilgi-bankasi/engelli-hizmetleri

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/02/20190228-11.pdf

https://www.ailevecalisma.gov.tr/eyhgm/mevzuat/ulusal-mevzuat/